Kuduz hem insan hem de hayvan sağlığını etkileyen enfeksiyon hastalığıdır. Bilinen en eski hastalıklardan olan Kuduz insanlık tarihinde korkutucu yönüyle sürekli dikkatleri üzerine çekmiştir. Hastalığın önemli halk sağlığı sorunlarına yol açıyor olması kuduzun sürekli olarak gündemde kalmasına neden olmaktadır.
Ülkemizde kuduza yakalanma ihtimali olan hayvan türleri; köpek, kedi, sığır, koyun, keçi, at, eşek gibi evcil hayvanlarla kurt, tilki, çakal, domuz, ayı, sansar, kokarca, gelincik gibi yabani hayvanlardır. Ülkemizde ve dünyada bugünkü verilerle fare, sıçan, sincap, hamster, kobay, gerbil, tavşan ve yabani tavşan ısırıklarında insana kuduz geçişi gösterilmemiştir. Bu nedenle hayvan sağlığı ile ilgili kurumlar özel bir veri bildirmedikçe, bu tür hayvan ısırıklarında aşı uygulaması gerekmez.
Hayvanlarda kuduz olduğunda Korkaklık ve sinirlilik en önemli belirtilerdir. Ayrıca evden uzaklaşma, yabancı cisim yeme ve yutkunma zorluğu vardır.yaklaşık 3 gün sonra Hayvanlarda huzursuzluk artar, ısırma arzusu vardır. Genellikle yavaş seyreden bu dönemde kudurma meydana gelir.Ölümden kısa bir süre önce oluşan bu dönemde, yüz kasları, gövde ve ayak kaslarında felçler meydana gelir. Alt çene felci nedeniyle hayvan yem ve su alamaz duruma gelir. 3-4 gün sürer ve ölüm oluşur.
Isıran hayvan salyasında virüs taşıyorsa 10 gün içinde ölmesi beklenir. (Bu nedenle kedi ve köpeğin 10 gün gözlemi önerilir) Kedi köpek dışındaki hayvanlarda böyle bir süre verilemez ve gözlem önerilmez.
Fare, sıçan, sincap, hamster, kobay, gerbil, tavşan, yabani tavşan ısırıklarında ve kuduz şüphesi ile ölmüş hayvanın pişirilmiş et ve süt ürünlerinin tüketilmesi ile insana kuduz geçişi gösterilmemiştir, aşı gerekli değildir. Çiğ et ve/veya süt tüketimi ile bugüne kadar gösterilmiş insana geçiş yoktur.
Soğukkanlı hayvanlar (yılan, kertenkele, kaplumbağa vb.) tarafından ısırılma durumunda, Kümes hayvanları ısırıklarında, Sağlam derinin yalanması, hayvana dokunma veya besleme, Bilinen ve halen sağlam bir kedi veya köpek tarafından 10 günden daha önce ısırılma veya temas durumunda, Daha sonra kuduz olduğu anlaşılan bir hayvanı beslemiş olmak, sağlam derinin hayvanın kan, süt, idrar ve/veya feçesiyle temas etmiş olması, pişmiş etini yemek, kaynatılmış veya pastörize edilmiş sütünü içmek veya bu sütle yapılan süt ürünlerini tüketmek, kuduz aşısı yapılmasını gerektirmez. Kuduz hastasına rutin bakım yapan riskli teması olmayan sağlık personeline (müköz membran veya bütünlüğü bozulmuş deri teması, ısırma vs.) aşı yapmaya gerek yoktur. Kedi temaslarında; Çıplak derinin hafifçe sıyrılması (deri altına geçmeyen yaralanmalar), kanama olmadan küçük tırmalama veya zedeleme şeklinde yaralanmaya sebep olan, provakasyon ile olmuş ısırılma dışı kedi temaslarında kuduz aşısı uygulamaya gerek yoktur. Son 6 (altı) ay içinde tam doz kuduz temas sonrası aşı uygulanmış kişilerde aşı gerekmez. Yüz bölgesinden yaralanma ve bağışıklığı baskılanmış kişilerde süreye bakmaksızın aşı uygulanır.
Tüm yaralanmalarda yara yeri derhal bol akarsu (basınçlı su veya hortum ucunun sıkılarak mümkün olduğu kadar jet akımın sağlanması şeklinde) ve sabunla iyice yıkanmalıdır..
Virüs uzun süre ısırık bölgesinde kalabileceği için aradan geçen süreye bakılmaksızın yıkama işlemi mutlaka uygulanmalıdır. Yıkama işlemi bittikten sonra alkol veya iyotlu antiseptiklerden biri kullanılmalıdır.
Kuduz şüpheli temas durumunda sağlık kuruluşlarına başvurduğunuzda aşı uygulanmış ise aşı takviminizde belirtilen tarihlerde aşılarınızı yaptırınız. Aşı uygulanmasada kayıt altına alındığından 10 gün sonrası için hayvanın durumu hakkında bilgi vermek için sağlık kuruluşuna gitmeyi ihmal etmeyin. Yaralanma ve ısırılma durumunda sağlık kuruluşuna başvurmayı ihmal etmeyin.
SIKÇA SORULAN SORULAR :
* Yeni doğan çocuklarda kuduz riskli temas da aşı uygulaması ile ilgili bir farklılık var mı ?
Hayır. Tüm yaş gruplarında aynı şema uygulanır.
* Kuduz aşısı olan anne bebeğini emzirebilir mi? Öneriler nedir?
Kuduz aşısı olan bir anne bebeğini emzirebilir, herhangi bir sakınca yoktur
* Kanser tedavisi gören kişinin kuduz riskli temasa maruz kalması durumunda aşı ve serum yapılmalı mıdır?
Evet.
* Kuduz aşısı uygulamış kişi banyo yapabilir mi? Denize girebilir mi?
Evet yapabilir, denize girebilir